TRĂM NĂM TRĂM CÕI NGƯỜI TA

Share:
(thegioinghiduong.com) - Người vn hầu như ai cũng biết, cũng trực thuộc (ít độc nhất là dăm cha câu) trong Truyện Kiều - tác phẩm lừng danh của Đại thi hào Nguyễn Du. Đến nay đã có hơn 2 nghìn thư mục nghiên cứu về nhà cửa bất hủ này. Nhưng chắc hẳn rằng sẽ còn nhiều công trình tiếp tục tìm hiểu, đào sâu hầu hết khía cạnh về giá bán trị vĩnh cửu của nó. “Hiểu làm thế nào để cho đúng?” luôn luôn là câu hỏi đặt ra trong quá trình mày mò Nguyễn Du với Truyện Kiều. Trong bài bác này, tôi xin góp vui vài mẩu truyện liên quan.

Bạn đang đọc: Trăm năm trăm cõi người ta


Bản dịch giờ Nga tác phẩm 'Truyện Kiều' sắp reviews bạn đọc


Tác phẩm “Truyện Kiều" được in ấn nguyên phiên bản tiếng nước ta và bản dịch thơ bằng tiếng Nga sẽ chính thức reviews bạn đọc vào ngày 6/11 tại Hà Nội. Đây là chuyển động thiết thực nhằm nhắm đến kỉ niệm 250 năm sinh Đại thi hào Nguyễn Du (1766-2016).
Năm 2015, Viện Hàn lâm kỹ thuật Xã hội nước ta và ubnd tỉnh tp. Hà tĩnh đã phối hợp tổ chức Lễ giới thiệu tác phẩm Truyện Kiều, phiên bản dịch giờ đồng hồ Nga, vị NXB công nghệ Xã hội ấn hành. Truyện Kiều, một kiệt tác của Nguyễn Du đã có được dịch ra gần trăng tròn ngữ trên quả đât và trên đây là bạn dạng dịch tiếng Nga thứ nhất được lưu giữ hành.
Nhân sự khiếu nại trên, giới dịch thuật và những nhà ngôn ngữ đã có bàn cãi về vấn đề di chuyển tác phẩm thơ “có một ko hai” của văn học việt nam này sang tiếng quốc tế thế làm sao cho chuẩn chỉnh xác. Đó là một vấn đề đọc hiểu ngôn từ.
Đọc văn xuôi đã khó, phát âm thơ càng cực nhọc hơn. Dịch là thay đổi nội dung ngữ nghĩa từ ngữ điệu này sang ngôn từ kia. Đó là chuyện thông thường nhất là trong thời đại hội nhập với hòa nhập hiện nay nay. Cơ mà dịch sao cho chính xác, nhất là dịch văn bản nghệ thuật thì người nào cũng biết là hết sức khó. Trong vô số trường hợp, bạn dạng dịch lại vươn lên là một “tác phẩm” trọn vẹn khác. Thiệt đúng với cùng 1 ngạn ngữ không còn xa lạ của fan Pháp: Traduire c’ est trahir (Dịch là phản). Dịch Truyện Kiều là một trong ví dụ sinh động nhất. Bởi vì tác phẩm này của Nguyễn Du viết bởi thơ lục bát (một thể thơ truyền thống của Việt Nam). Ngữ pháp thơ luôn luôn khó núm bắt. Hơn nữa, Truyện Kiều lại chứa đựng trong nó một “rừng” điển cố. Bao học đưa Hán học từ cổ chí kim cũng còn nhầm lẫn, huống hồ bạn đọc bình thường.
*
Một số bạn dạng dịch "Truyện Kiều" ra giờ đồng hồ nước ngoài. Ảnh có tính chất minh họa
Và cũng nhân chuyện này, tôi lưu giữ lại bài bác viết Ngữ pháp Truyện Kiều của Hoàng Tuệ (in trong tập Cuộc sống sinh sống trong ngôn ngữ, NXB thành tích Mới, 1984). Trong không ít nội dung được đề cập (về các câu thơ trong Kiều dịch chưa chuẩn chỉnh hoặc dịch ko đúng), Hoàng Tuệ có nói đến việc hiểu và dịch không nên ngay câu thơ đầu tiên của Truyện Kiều: Trăm năm vào cõi người ta.
Câu này đã được Nguyễn Văn Vĩnh dịch quý phái tiếng Pháp là “Cent années, dans cette limite de la vie humaire…”. Nếu lấy dịch ngược quay trở lại tiếng Việt tức là “Một trăm năm, trong cái thời hạn của đời người”. Vào một bạn dạng Kiều không giống sang tiếng Pháp, Trương Văn Chình và Nguyễn Hiến Lê cũng dịch tựa như như vậy. Biện pháp hiểu này dựa trên một điển cầm Hán văn “văn sinh bách tuế vi kì”, được cắt nghĩa là “Trăm (100) năm, là giới hạn tối nhiều của đời mộtcon người”.
Người Việt từ bỏ xưa đến thời điểm này vẫn quan niệm như thế, mang đến “khung” thời gian sống của mỗi cá nhân có ngưỡng là 100 năm (Dĩ nhiên, thực tiễn số bạn thọ tới mức đó (hoặc bên trên mức đó) khôn cùng ít. Theo Đỗ phủ thì thọ mang lại bảy mươi vẫn thuộc một số loại “cổ lai hi” rồi). Cho nên, ta thường xuyên nghe nói: Chúc nỗ lực sống lâu trăm tuổi; ước ao cho hai bác bách niên giai lão; Nghe tin cụ nhà “hai năm mươi” (tạ thế) công ty chúng tôi có lời phân chia buồn; Lẳng lặng mà lại nghe nó chúc nhau/ Chúc nhau trăm tuổi bạc đầu râu (Trần Tế Xương), v.v...
Ở đây, vào câu thơ này, ta yêu cầu hiểu Nguyễn Du dùng “trăm năm” theo phong cách nói dân gian, theo lối hoán dụ. “Trăm”, “nghìn”, tốt “vạn” (ví dụ, vào các cấu trúc như “Trăm dâu đổ đầu tằm”, “Trăm kẻ bán, vạn fan mua”, “Trăm năm bia đá thì mòn/ nghìn năm bia miệng hãy còn trơ trơ”,…) chỉ là phương pháp nói rộp chừng, mang tính chất ước lệ. Nó trọn vẹn không đồng bộ với số đếm 100 (một trăm), 1.000 (một nghìn) tốt 10.000 (một vạn). “Trăm năm”, nghĩa khái quát, được dùng để làm chỉ tương đối nhiều năm, cực nhọc đo đếm chính xác. Theo Hoàng Tuệ thì “trăm năm hàm nghĩa một thời gian dài vô tận và có thể hiểu là “từ xưa tới nay”.
*

Còn từ “cõi”, gồm một nghĩa được dùng để làm chỉ “khoảng rộng lớn thuộc phạm vi trường tồn của cái gì đó”. “Cõi người ta” như vậy sẽ được hiểu là “cõi nhân gian” nói bình thường của con fan (chỉ không gian), chứ không phải là “cõi đời” (chỉ thời gian, được giới hạn là trăm tuổi).

Xem thêm: Shopee Có Cho Kiểm Tra Hàng Không, Cần Lưu Ý Gì Khi Nhận Hàng Shopee


Điều không thể tinh được thú vị là, sau khi so sánh hàng loạt các bạn dạng dịch Truyện Kiều sang trọng tiếng Pháp, tín đồ dịch đạt nhất, làm phản ánh trung thành với chủ nhất dụng ý miêu tả của Nguyễn Du chưa hẳn là những nhà dịch thuật nước ta mà lại là 1 dịch giả bạn Pháp, tên là Abel des Michels. Ông đang dịch câu thơ “Trăm năm trong cõi bạn ta” sang tiếng Pháp là “De tout temps, parmi les hommes”. Dịch ngược quay trở về là “Xưa nay thân cõi người”. Ông đã bỏ chữ “trăm năm” để thay bằng “xưa nay”. Giải pháp hiểu này (theo những nhà ngôn từ và dịch thuật) về cơ phiên bản là trọn vẹn phản ánh đúng ý mô tả của Nguyễn Du trong Truyện Kiều.
Đây là nhì câu trong khúc đối đáp giữa Thúy Kiều và Kim Trọng vào một đêm đàn bà Kiều vai trung phong sự cùng tình nhân trong vườn Thúy: Trong khi lẹo cánh ngay lập tức cành/ cơ mà lòng rẻ rúng đã dành một bên. Trong nhì câu thơ trên, bao gồm thành ngữ “chắp cánh ngay tức khắc cành” được sử dụng theo một tích cổ đó.
Chắp cánh tức thời cành, đọc rộng ra là “chim lẹo cánh cùng bay, cây kết lập tức cành thuộc sống”. Về từ lẹo cánh, theo sách Nhĩ Nhã thì ngơi nghỉ phía Bắc trung hoa xưa tất cả loài chim kiêm kiêm (giống như chim le le), lông màu xanh. Chủng loại chim này chỉ tất cả một mắt. ý muốn bay thì hai bé trống mái đề nghị cùng lẹo cánh cùng với nhau new bay được.
*

Còn về từ tức thời cành thì sự tích li kì hơn. Đó là mẩu truyện của phụ nữ Tức Thị, có ông xã là Hàn Phùng, bạn nước Tống (thời Chiến Quốc, 479-229 TCN). Do ham mê sắc đẹp của Tức Thị, nên vua Tống (tên là Yển) quyết tâm chiếm đoạt nàng. Vua sai bạn bắt nữ Tức về cung, lại lấy lời ngọt nhạt dụ dỗ. Nhưng mà uy quyền của vua cũng không từ trần phục được nàng. Tức Thị lên lầu gieo bản thân xuống khu đất chết. Trong người nàng, tất cả một bức thư hay mệnh, với mong ước khi chết được chôn chung với ông xã mình. Vua Tống tức giận, sai fan chôn nhì mộ cách xa nhau. Chỉ với sau một tuần, tự nhiên từ nhị ngôi mộ mọc lên nhì cây văn tử. Cành lá của hai cây nọ lớn, dài vô cùng nhanh, bò lan tới với quấn quýt với nhau ko rời. Dân gian gọi đó là cây tương tư tình nghĩa.
Như vậy, thành ngữ lẹo cánh liền cành có ẩn ý nói về sự việc thủy chung, lắp bó của vợ chồng, dù bị tiêu diệt cũng ko rời bỏ nhau.
Đọc Truyện Kiều, hẳn mọi tín đồ còn ghi nhớ một nhân trang bị gây tuyệt vời với fan đọc các về mẫu mã và tính cách. Nhân đồ “đội trời sút đất sống đời” này chính là Từ Hải. Ông đã được Nguyễn Du biểu hiện rất “hùng tráng”: Râu hùm, hàm én, mi ngài/ Vai năm tấc rộng, thân mười thước cao/ Đường đường một đấng anh hào/ Côn quyền rộng sức lược thao gồm tài.
Sau Kiều mắc lừa hồ Tôn Hiến, xui trường đoản cú Hải quy thuận triều đình... Trường đoản cú Hải sẽ “bất ý chẳng ngờ”, với “hùm thiêng khi sẽ sa cơ cũng hèn”, ông đã biết thành tên đạn bắn chết. Nhưng bị tiêu diệt rồi mà lại thân xác Từ không chịu té xuống, vẫn “Nhơn nhơn còn đứng chôn chân giữa vòng”, “Ai lay chẳng chuyển, ai rung chẳng dời”.
Khí phách của từ Hải thật đáng khâm phục. Mẫu “chết đứng” - một chiếc chết bất khuất, hiên ngang của trường đoản cú Hải - được fan đời sau tôn vinh và đi vào kho báu thành ngữ giờ Việt. Qua năm tháng, nghĩa của thành ngữ này dùng để chỉ ai đó “bất ngờ chịu một cú sốc, cho nỗi đờ người ra, đứng sững sờ, không còn biết phản bội ứng gì trước một ảnh hưởng đột ngột”. Ví dụ: Cô ta nhận tin sét đánh, há mồm đứng yên ổn “chết đứng như từ Hải”.
Để kết thúc, tôi xin dẫn lại lời nói của học đưa Cao Xuân Hạo lúc ông nói về kinh nghiệm dịch nhà cửa văn học: “Dịch chính xác từng từ 1 rồi cộng lại theo cấu tạo cú pháp vẫn có, đó là cách tốt nhất có thể để tiến tới dịch sai trả toàn”.

Bài viết liên quan