theo dõi trên
Trong kho tàng văn hoá rực rỡ của người Thái,văn hoá ẩm thựclà một khối giá bán trị đẩy đà với hầu như món ăn vừa dân dã, vừa độc đáo, lại ngon, bổrẻ. Xôi ngũ sắc chính là một giữa những nét đặc sắc ấy, gắn liền với đời sốngtâm linh, nhân sinh quan, quả đât quan của người thái vùng tây-bắc nói chungvà tô La nói riêng.
Bạn đang đọc: Xôi ngũ sắc của người thái
Đẹp và thiêng liêng
Xôi tất cả 5 màu: white nguyên thuỷ của gạo nếp và những màu vàng,xanh, đỏ, tím. Các màu này đại diện cho: sức khoẻ, chi phí tài, hạnh phúc, môitrường sống, sự thuỷ chung. Mâm xôi ngũ dung nhan thường được bày vị trí trung tâm mâm cỗ.Các vậy xôi được bày bên nhau theo phong cách quần tụ hoặc xếp thành núi, xếp thành 5cánh hoa ban bày bên trên lá cây (trước đây) hoặc kết đĩa vòng tròn (bây giờ).
Theoông Lò Văn sơn (90 tuổi), già bạn dạng đất Phiêng Pằn, huyện Mai Sơn, đánh la thì việckết xôi ngũ dung nhan còn với khát vọng đại đoàn kết các dân tộc đồng đội của ngườiThái ngơi nghỉ Sơn La, Tây Bắc. “Người Thái là dân tộc luôn sống quần tụ thành hầu hết bảnlàng đông đúc, mặt những phiêng bãi, khe sông suối; gật đầu sẻ phân tách quyền lợicùng các bạn dạng khác, dân tộc bản địa khác về nguồn nước, cây rừng để tăng tình đoàn kết,tạo thành sức mạnh đoạt được thiên nhiên, cai quản cuộc sống nơi rừng thiêng nướcđộc” - ông Sơn trọng tâm sự.
Chính bởi ý nghĩa sâu sắc thiêng liêng của xôi ngũ sắc yêu cầu món ănnày chỉ được dân bản chế ra nhân những ngày lễ hội hội lớn: Ngày tết, tiệc tùng Hoaban, Xam xíp, Xên lẩu nó, bái vào mùa, vui cơm mới... Vấn đề làm xôi ngũ nhan sắc đượclựa chọn cẩn thận ngay từ bỏ khâu đầu: Lựa fan làm. Tín đồ làm xôi ngũ dung nhan phảilà thiếu phụ trung niên trở lên, khéo tay, cảnh giác và là fan có gia đình hạnhphúc. Khâu lựa chọn gạo nếp làm cho nguyên liệu cũng tương đối quan trọng, thường xuyên là cần nếptan nhe hoặc nếp Mường Chanh, nếp thơm Mường Tấc. Gạo được rước ra chọn lựa bỏnhững phân tử gãy, hạt nhỏ, bội nghĩa bụng... Nhằm mục tiêu làm đến đĩa xôi khi thiết bị lên có các hạtxôi hồ hết nhau, đẹp mắt hơn.
| “Ngày nay việc làm xôi ngũ sắc đơn giản và dễ dàng hơn bởi vì cónhiều các loại gạo, có không ít loại màu tuy nhiên với người Thái thì xôi ngũ sắc vẫn luôn là mộtlễ trang bị nông sản quánh sắc, rất linh và mang đậm đường nét văn hoá từ ngàn đời xưa,đáng để lưu truyền lại mang đến con, con cháu sau này”. Xem thêm: Cách Để Chăm Sóc Hoa Ly Trong Chậu, Cách Trồng, Cách Chăm Sóc Hoa Ly Nở Đẹp Bà Lường Thị Hin |
Khi người phụ nữ sẵn sàng gạo thì bọn ông trong bạn dạng cũng chuẩnbị nguyên liệu làm màu. “Trong rừng bao gồm đủ những loại cây, quả, củ nhằm tạo các sắcmàu mà không gây độc hại, lại đẹp tự nhiên. Người thái có những loại cây khẩu căm(một nhiều loại cây thân mềm, lá nhỏ, mọc thành từng búi) trồng quanh nhà để đưa lácây có tác dụng xôi ngũ sắc.
Thường thì màu sắc tím, vàng, đỏ là dùng 3 một số loại lá cây khẩucăm dìm gạo là sẽ tiến hành màu; blue color phải sử dụng lá cây gùn-họ đơn vị cây cỏ, cònmàu trắng thì nhằm nguyên gạo, rứa là được 5 màu khôn xiết đẹp. Cũng có nơi dùng gạo nếpcẩm cố gắng màu tím; dùng gấc hoặc lá rau xanh dền tía vậy màu đỏ... Nhưng kết luận làphải dùng sản phẩm tự nhiên của khu đất của rừng để tạo màu sắc; vừa thể hiện sựphong phú của khu đất trời, vừa nói lên sự sáng tạo, sự siêng năng của fan nông dân.
Gạo nếp phải được dìm với các nguyên vật liệu gạo màu từ thời điểm ngày hôm trước để màu ngấmsâu vào hạt gạo, vẫn tươi cùng đẹp hơn”- bà Lường Thị Hin, 81 tuổi, dân bản Huổi Hin,thành phố tô La giảng giải.
Xôi ngũ dung nhan thường được bày bên dưới cây nêu, là trung trọng điểm vật tế trong lễ và trung tâm màn trình diễn văn nghệ của hội vào văn hoá dân tộc bản địa Thái sơn La.
Khi thiết bị xôi, căn cứ vào đặc điểm của liên hoan tiệc tùng và số lượng xôi,người ta có thể đồ riêng từng một số loại màu hoặc vật dụng chung cả những màu vào một chõxôi. Chõ xôi của người thái làm bằng thân cây gỗ mềm, khoét rỗng ruột, vật dụng xôi vừadẻo, vừa không nhão lại không biến thành nóng rộp tay như đồ vật kim loại.
Nếu số lượngxôi ít, có thẻ đồ chung một chõ thì fan ta hay sử dụng vỉ (mảnh nan tre đanthành tấm có lỗ thủng nhằm hơi rét lọt qua) để chia cách giữa các lớp xôi, khôngcho lẫn màu. Nếu con số gạo thấp hơn thì có thể dùng size gỗ đã tạo thành 5ngăn như 5 cánh hoa ban để đựng gạo. Loại khung gỗ này còn dùng để đóng cỗ xôithành hình bông hoa ban ngũ dung nhan khi bày cỗ.
Xôi đồ hoàn thành phải đổ ra, quạt cho cất cánh hết hơi nước rồi mớiđóng cỗ: thành từng nuốm tròn, dẹt hoặc hình bông hoa 5 cánh, hình núi nhiều tầng...Xôi ngũ nhan sắc là trung trung ương của mâm cỗ mang theo mơ ước về cuộc sống, ẩn chưatâm linh của người dân tộc Thái đánh La. Với loại xôi ngũ sắc này, sau 2-3 ngàyăn vẫn dẻo, vẫn thơm với chẳng bao giờ ngộ độc vị những nguyên liệu tạo ra sự nókhông chỉ “lành tính” mà còn là một những vị thuốc dân gian cực tốt cho mức độ khoẻ.
